بررسی تحلیلی نقش مایه های گیاهی و جانوری بکاررفته در ظروف سنگی حوزه هلیل رود (جیرفت)((تصویر سازی گزیده ای از عجایب المخلوقات))

کاوش های باستان شناسی اخیر جیرفت منجر به کشف حجم عظیمی از ظروف و اشیاء سنگ صابونی با کیفیتی بالا شد که نمایانگر غنای فرهنگی این تمدن است. نقش مایه های منقور بر ظروف سنگ صابونی در واقع زبان تصویری هستند که می توانند در بردارنده ی مفاهیم اعتقادی، آداب و رسوم و ترجمان محیط زیست مردمان این منطقه باشند. از آنجائی که اطلاعات کنونی پیرامون این تمدن ناچیز می باشد، شناخت بقایای به دست آمده از این منطقه بسیار حائز اهمیت است. این رساله با بررسی نقش مایه های منقور بر روی ظروف سنگی بر آن است تا گوشه ای هرچند کوچک از این تمدن غنی را بازنمایاند، از این رو با محدود کردن گستره پژوهش به نقش مایه های گیاهی و جانوری ابتدا آن ها را طبقه بندی نموده و سپس میزان فروانی و تکرار نقوش را در نمونه های مورد مطالعه، بررسی می کند. تحقیقات حاضر در نمودارهایی میزان فراوانی نقوش را شرح می دهد و معلوم می دارد که نقش مایه مار با پوششی برابر 20 % نمونه ها بیشترین فراوانی و نقش مایه های کرکس و % روباه با 1% از کم ترین فراوانی در نقش مایه های حیوانی برخوردارند و نقش درخت نخل با 7 بیشترین و درخت سرو با 1% کم ترین فراوانی را در نقوش گیاهی دارا می باشند. در ادامه با معرفی نقش مایه های گیاهی و جانوری، تطابق با گونه های طبیعی موجود در منطقه و برخی مفاهیم نمادین سعی در شناساندن هر چه بهتر این نقوش دارد، سپس در تجزیه و تحلیل فرمی و تجسمی نقوش، با رویکردی شکل گرایانه به ارزش های تصویری آن ها پرداخته می شود. حاصل این پژوهش، بومی بودن این نقوش را در تطابق با گونه های طبیعی نشان داده و حکایت از محلی بودن این نقش مایه ها دارد، هم چنین پژوهش حاضر با تحلیل و بررسی ترکیبات نقوش، معلوم می دارد که ریتم و فضا در این ترکیبات نقش مهمی را ایفا می کنند. ریتم ها معمولاً کاهنده هستند و ژرف نمایی با استفاده از پلان بندی، کوچک و بزرگ کردن و روی هم انداختن نقش مایه ها ایجاد می شود.